| อวิชฺชาย ตฺเวว อเสสวิราคนิโรธา สงฺขารนิโรโธ |
เพราะอวิชชาสำรอกดับไปไม่เหลือ สังขารจึงดับ |
| สงฺขารนิโรธา วิญฺญาณนิโรโธ |
เพราะสังขารดับ วิญญาณจึงดับ |
| วิญฺญาณนิโรธา นามรูปนิโรโธ |
เพราะวิญญาณดับ นามรูปจึงดับ |
| นามรูปนิโรธา สฬายตนนิโรโธ |
เพราะนามรูปดับ สฬายตนะจึงดับ |
| สฬายตนนิโรธา ผสฺสนิโรโธ |
เพราะสฬายตนะดับ ผัสสะจึงดับ |
| ผสฺสนิโรธา เวทนานิโรโธ |
เพราะผัสสะดับ เวทนาจึงดับ |
| เวทนานิโรธา ตณฺหานิโรโธ |
เพราะเวทนาดับ ตัณหาจึงดับ |
| ตณฺหานิโรธา อุปาทานนิโรโธ |
เพราะตัณหาดับ อุปาทานจึงดับ |
| อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ |
เพราะอุปาทานดับ ภพจึงดับ |
| ภวนิโรธา ชาตินิโรโธ |
เพราะภพดับ ชาติจึงดับ |
| ชาตินิโรธา ชรามรณํ |
เพราะชาติดับ ชรามรณะ(จึงดับ) |
โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา นิรุชฺฌนฺติ
...... ความโศก ความคร่ำครวญ ทุกข์ โทมนัส ความคับแค้นใจ ก็ดับ
เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติ
.. ความดับแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้ ย่อมมีด้วยประการฉะนี้
|
| อวิชชา : ความไม่รู้แจ้ง ไม่รู้ความเป็นจริง |
ความไม่รู้ทุกข์-สมุทัย-นิโรธ-มรรค |
| สังขาร : ความคิดปรุงแต่ง เจตจำนงที่จิตสะสมไว้ |
กายสังขาร วจีสังขาร จิตตสังขาร |
| วิญญาณ : ความรู้ต่อสิ่งที่ถูกรับรู้ |
จักขุวิญญาณ โสต-ฆาน-ชิวหา-กาย-มโนวิญญาณ |
| นามรูป : นามธรรมและรูปธรรม ชีวิตทั้งกายและใจ |
นาม (เวทนา สัญญา เจตนา ผัสสะ มนสิการ), รูป (มหาภูติ ๔) |
| สฬายตนะ : อายตนะ คือ ช่องทางรับรู้ ๖ |
ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ |
| ผัสสะ : การรับรู้ (อายตนะ + อารมณ์ + วิญญาณ) |
จักขุสัมผัส โสต-ฆาน-ชิวหา-กาย-มโนสัมผัส (สัมผัส ๖) |
| เวทนา : สุข ทุกข์ หรือเฉย ๆ |
เวทนาจากสัมผัส ๖ (ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ) |
| ตัณหา : อยากได้ อยากเป็น อยากไม่เป็น |
ตัณหาในรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัส ธรรมารมณ์ (ตัณหา ๖) |
| อุปาทาน : ความยึดติดถือมั่น ยืดเข้ากับตัว |
กามุปาทาน-ทิฏฐุปาทาน-สีลัพพตุปาทาน-อัตตวาทุปาทาน |
| ภพ : ภาวะที่ชีวิตเป็นอยู่ สภาพชีวิต |
กามภพ รูปภพ อรูปภพ |
| ชาติ : ความเกิด |
ความปรากฏแห่งขันธ์ |
| ชรามรณะ : ความแก่-ความตาย |
ความเสื่อมของสังขาร และตาย |
ความโศก ความคร่ำครวญ ทุกข์ โทมนัส ความคับแค้นใจก็ดับ
ความดับแห่งกองทุกข์ทั้งมวล ย่อมมีได้ด้วยประการฉะนี้
|